Điểm nghẽn cản trở Việt Nam tăng trưởng vượt mức 7% dưới góc nhìn chuyên gia

Các chuyên gia kinh tế cho rằng Việt Nam có nhiều lợi thế để tiến xa hơn nữa trong tương lai. Vấn đề cần cải thiện là tháo gỡ các vướng mắc trong chính sách để tạo điều kiện đẩy nhanh tiến độ các dự án cơ sở hạ tầng.

Các chuyên gia kinh tế Bloomberg nhận định, Việt Nam đang có những bước chuyển mình đáng kể. Nhiều doanh nghiệp toàn cầu từ Samsung Electronics đến Lego Group đang xây dựng các siêu nhà máy tại đây. Apple cũng đang trong quá trình đàm phán để lần đầu tiên đưa dây chuyền sản xuất Apple Watch và MacBook tới Việt Nam. 

Đi ngược với làn sóng sa thải nhân sự trên toàn cầu, các doanh nghiệp Việt Nam đang diễn ra cuộc đua tuyển dụng tìm kiếm nhân tài vô cùng gay cấn. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, Việt Nam hoàn toàn có thể làm tốt hơn nữa.

Hiện Chính phủ đang đặt mục tiêu tăng trưởng 7% cho năm nay, mức khá khiêm tốn so với mức hai chữ số mà Trung Quốc từng đặt ra trong thời kỳ bùng nổ xuất khẩu vào đầu những năm 2000. Dù đã có nhiều cuộc đàm phán về xây dựng các chuỗi cung ứng toàn cầu, nhưng quá trình đưa các sản phẩm công nghệ vào về sản xuất tại Việt Nam diễn ra tương đối chậm.

Các chuyên gia cho rằng điểm nghẽn ở đây chính là cơ sở hạ tầng. Việt Nam vẫn chủ yếu phụ thuộc vào hệ thống đường bộ vốn thường xuyên rơi vào cảnh tắc nghẽn, xuống cấp cho lưu chuyển hàng hóa và vận tải hành khách.

Theo thống kê, 3/4 tổng lượng hàng hóa và 90% nhu cầu đi lại của người dân gắn liền với đường bộ. Ngoài ra, không phải tất cả các cảng biển tại đây có thể tiếp nhận tàu vận tải trọng tải lớn. 

Hiện đại hóa hệ thống đường bộ là một trong những ưu tiên hàng đầu của Việt Nam nhưng tiến độ còn chậm. Đường cao tốc Bắc - Nam được quy hoạch, được coi là xương sống giao thông trong tương lai, đang bị trì hoãn. Một trong những lý do khiến cơ sở hạ tầng còn hạn chế là việc tăng giá chi phí nguyên vật liệu gây đội vốn đầu tư.  

Chuyên gia cũng chỉ ra nhiều dự án giao thông trọng điểm khác cũng bị chậm tiến độ. Tại TP HCM, tuyến đường sắt đô thị đầu tiên (metro Bến Thành - Suối Tiên), bắt đầu khởi công từ năm 2012 và dự kiến đưa vào khai thác trong năm 2018, phải lùi kế hoạch vận hành tới năm 2023.

Dự án này được thực hiện cao hơn tổng vốn dự kiến ban đầu khoảng 1,3 tỷ USD và được chờ được Quốc hội chấp thuận. Nhiều dự án khác trên địa bàn thành phố như các tuyến đường vành đai cũng đã được quy hoạch từ hơn chục năm trước nhưng vẫn chưa thể khởi công. 

Giải ngân vốn đầu tư công của Việt Nam trong 7 tháng đầu năm 2022 đạt hơn 34%. Hiện, khoảng 90% nguồn vốn đầu tư vào cơ sở hạ tầng đến từ nguồn ngân sách Nhà nước. Các chuyên gia lý giải rằng, nếu như quá trình giải ngân chậm, tiến độ các dự án, công trình có thể cũng bị chậm theo.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng đề cao những chính sách và nỗ lực cải thiện tình hình từ Chính phủ và Nhà nước Việt Nam. Cụ thể, Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư, có hiệu lực vào năm 2021, là một bước tiến lớn. 

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần được giải quyết triệt để. Ví dụ, nhà thầu thường dựa vào các điều khoản chia sẻ rủi ro đối với nhà nước và ít hứng thú với các dự án có điều khoản tất toán một lần sau khi hoàn thành. Điều này dẫn tới việc nhiều dự án xây dựng cơ sở hạ tầng chậm tiến độ. 

Từ vị thế địa chính trị cho tới nguồn lực lao động, chuyên gia cho rằng Việt Nam có nhiều lợi thế để tiến xa hơn nữa trong tương lai. Vấn đề cần cải thiện là tháo gỡ các vướng mắc trong chính sách để tạo điều kiện đẩy nhanh tiến độ các dự án cơ sở hạ tầng.