Quyền lợi của người lao động khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động

Hỏi: Tôi là công nhân làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn. Do điều kiện gia đình, tôi muốn đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động. Vậy, khi tôi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động thì có được hưởng quyền lợi gì không?

Trả lời:

Theo quy định của Bộ luật Lao động năm 2019 (BLLĐ 2019) thì cả người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (NSDLĐ) đều có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động. Tuy nhiên, việc thực hiện đơn phương chấm dứt hợp đồng phải tuân thủ quy định của pháp luật. Nếu không, việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động sẽ là trái pháp luật. Đồng thời, BLLĐ 2019 cũng quy định những quyền lợi được hưởng nếu đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đúng pháp luật cũng như những trách nhiệm nếu đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật.

Trong trường hợp thông thường (không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 35 BLLĐ 2019), NLĐ muốn đơn phương chấm dứt hợp đồng đúng pháp luật thì bạn cần tuân thủ nghĩa vụ báo trước. Tùy theo loại hợp đồng lao động mà thời gian báo trước cũng khác nhau. Đối với NLĐ làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn thì cần phải báo trước ít nhất 45 ngày. Nếu đã thông báo đủ thời gian trên, NLĐ có thể tự ý nghỉ việc mà vẫn đúng pháp luật, do đó được hưởng các quyền lợi sau:

* Trợ cấp thôi việc:

Theo khoản 1 Điều 46 BLLĐ 2019, khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ thì NLĐ được hưởng trợ cấp thôi việc nếu NLĐ đã làm việc thường xuyên từ 12 tháng trở lên. Do đó, nếu NLĐ làm việc chưa đủ 12 tháng thì không được hưởng trợ cấp thôi việc.

Về mức hưởng, mỗi năm làm việc được trợ cấp một nửa tháng tiền lương. Mức tiền lương dùng để tính là mức tiền lương trung bình của 06 tháng liền kề theo hợp đồng lao động trước khi NLĐ thôi việc (mức lương trung bình bằng tổng lương 06 tháng chia cho 6). Thời gian làm việc để tính trợ cấp thôi việc bằng tổng thời gian NLĐ đã làm việc thực tế cho NSDLĐ trừ đi thời gian NLĐ đã tham gia bảo BHTN theo quy định và thời gian làm việc đã được NSDLĐ chi trả trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm.

Ví dụ: NLĐ làm việc với mức lương trung bình trong 6 tháng liền kề trước khi nghỉ việc là 10.000.000 đồng/tháng và bạn đã làm được 04 năm (trong 04 năm NLĐ chưa tham gia BHTN, cũng chưa được chi trả trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm) thì mức trợ cấp bạn nhận được là 02 tháng tiền lương trung bình = 20.000.000 đồng.

* Trợ cấp thất nghiệp:

Theo Điều 49 Luật việc làm 2013, NLĐ đang đóng bảo hiểm thất nghiệp được hưởng trợ cấp thất nghiệp trong trường hợp đơn phương chấm dứt HĐLĐ khi đáp ứng đủ các điều kiện sau:

(1) Đã đóng BHTN từ đủ 12 tháng trở lên và trong thời hạn 24 tháng trước khi chấm dứt HĐLĐ hoặc hợp đồng làm việc xác định thời hạn và không xác đinh thời hạn hoặc đã đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 36 tháng trước khi chấm dứt HĐLĐ theo mùa vụ hoặc công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03- dưới 12 tháng.

(2) Đã nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp tại trung tâm dịch vụ trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày chấm dứt HĐLĐ.

(3) Chưa tìm được việc làm sau 15 ngày, kể từ ngày nộp hồ sơ hưởng BHTN trừ trường hợp: Thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an; Đi học tập có thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên; Chấp hành quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc; Bị tạm giam; chấp hành hình phạt tù; Ra nước ngoài định cư; đi lao động ở nước ngoài theo hợp đồng; Chết.

Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 06 tháng liền kề trước khi thất nghiệp.

Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp như sau: Đóng đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì được hưởng 03 tháng trợ cấp thất nghiệp, sau đó, cứ đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm 01 tháng trợ cấp thất nghiệp nhưng tối đa không quá 12 tháng.

* Được xác nhận thời gian đóng BHXH và nhận lại các giấy tờ: NSDLĐ phải hoàn thành thủ tục xác nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp của NLĐ và trả lại cùng với bản chính giấy tờ khác nếu đã giữ.

* Được thanh toán đầy đủ các khoản liên quan đến quyền lợi nếu NSDLĐ đang còn nợ.

Ngược lại, trường hợp không tuân thủ quy định về thời gian báo trước khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động thì NLĐ bị coi là đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật. Lúc này, NLĐ sẽ không được trợ cấp thôi việc và phải bồi thường cho NSDLĐ nửa tháng tiền lương theo HĐLĐ và một khoản tiền tương ứng với tiền lương theo HĐLĐ trong những ngày không báo trước và hoàn trả chi phí đào tạo theo quy định.