98% kinh tế thế giới được dự báo sẽ rơi vào suy thoái

Ngân hàng Thế giới (WB) cảnh báo việc các Ngân hàng Trung ương trên khắp thế giới đồng loạt tăng lãi suất sẽ gây nhiều rủi ro cho nền kinh tế toàn cầu. Nền kinh tế thế giới đang phát đi nhiều tín hiệu tiêu cực trong bối cảnh lạm phát cao kỷ lục, chiến dịch tăng lãi suất, và xung đột Nga-Ukraine…

Ngày càng nhiều cơ sở cho thấy nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu đang lớn dần, trong khi khó dùng các phương pháp giải quyết truyền thống. Trong báo cáo công bố ngày 15/9, WB ước tính GDP toàn cầu năm 2023 chỉ tăng 0,5%, nhưng GDP bình quân đầu người lại giảm 0,4%. Trên lý thuyết, theo quan điểm của tổ chức này, đây là suy thoái toàn cầu.  

Tại Mỹ, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell cảnh báo việc chống lại lạm phát có thể mang tới “đau đớn” với kinh tế Mỹ, khi lãi suất cao hơn khiến thị trường việc làm tăng trưởng chậm hơn, chi phí vay mượn đắt đỏ hơn và có thể dẫn tới làn sóng giảm nhân sự. Với hơn 400 mã đỏ trên S&P 500 trong phiên giao dịch ngày 26/9, thị trường tài chính Mỹ đang cho thấy sự quan ngại sâu sắc trước nguy cơ suy thoái kinh tế. 

Fed cũng phát đi tín hiệu sẽ tăng lãi suất lên 4,4% trước cuối năm nay, trước khi đạt mức đỉnh 4,6% vào năm 2023 để chống lạm phát. Chỉ tính riêng tháng này, S&P 500 đã giảm 8%, rơi xuống mức thấp nhất kể từ tháng 12/2020. 

Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ liên tiếp tăng, trong đó lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm đã lên 3.898%, mức cao nhất kể từ tháng 4/2010. Trong khi đó, đồng bảng Anh trượt xuống mức thấp kỷ lục trong khi đồng USD không ngừng tăng giá khiến thị trường hàng hóa chịu nhiều tác động. 

Các nhà hoạch định chính sách tiền tệ ở châu Âu và Mỹ tiếp tục thể hiện quyết tâm kiểm soát lạm phát, dẫn tới sự gia tăng đáng kể của lãi suất toàn cầu. Hiện tại, Ngân hàng Trung ương tại hơn 80 quốc gia trên thế giới đều đang có động thái “nối bước” Fed là nâng lãi suất để kiềm chế lạm phát. 

Tình trạng thắt chặt tiền tệ trên quy mô rộng toàn cầu lần đầu tiên lại xuất hiện sau 5 thập kỷ, khi lạm phát vượt mục tiêu của nhiều quốc gia và nhiều khả năng tình trạng này không sớm chấm dứt. Khi những tin xấu liên tiếp xuất hiện áp lực bán tháo gia tăng mạnh mẽ trên thị trường chứng khoán. 

Stephanie Lang, Giám đốc đầu tư tại Homrich Berg, nhận định điều tồi tệ nhất với thị trường có thể vẫn còn ở phía trước. Bởi đây mới chỉ là khởi đầu của tiến trình bởi Fed, cơ quan này sẽ không dừng lại cho tới khi kiểm soát được lạm phát đang phi mã. 

Vì vậy, thị trường tài chính cũng sẽ chịu những tác động tiêu cực cho tới khi đà tăng giá chóng mặt hiện nay tìm được điểm kết thúc. Theo mô hình tính toán xác suất của Công ty nghiên cứu kinh tế Ned Davis Research, kinh tế thế giới có tới 98% sẽ rơi vào suy thoái. 

Con số này đã từng xuất hiện trong những thời kỳ suy thoái trầm trọng trước đó, như vào năm 2020 hay giai đoạn 2008-2009. Đây là minh chứng cho thấy nguy cơ suy thoái nghiêm trọng trên quy mô toàn cầu đang tăng nên. Nó sẽ tạo ra nguy cơ sụt giảm hơn nữa với các thị trường chứng khoán khắp thế giới. 

Trong năm nay, giới đầu tư luôn tìm kiếm cơ hội để đầu tư trước những nguy cơ được cảnh báo trước. Khi Mỹ công bố Chỉ số PMI (Chỉ số quản lý thu mua) tháng 8, nhiều người đã tin rằng lạm phát ở Mỹ đã đạt đỉnh. Tuy nhiên, trên thực tế, lạm phát vẫn tiếp tục gia tăng ngay cả khi giá nhiên liệu, năng lượng đã giảm xuống.

Lisa Shalett, CIO của Morgan Stanley Wealth Management, cho rằng các dấu hiệu của suy thoái kinh tế đang ngày một rõ ràng, nhất là khi các nhà đầu tư nhận ra rằng chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) luôn có độ trễ. Hầu hết các nhà đầu tư thường chỉ chuyển dữ liệu kinh tế thành dự báo thu nhập trong vòng 6 tháng tiếp theo. 

Do vậy, bất cứ sự thay đổi nào về thu nhập ở thời điểm hiện tại đều có thể mang đến cảm giác “an toàn” sai lầm khi mà chính sách thường có độ trễ lâu hơn, thậm chí đôi khi lên tới 2 năm. Thị trường giảm giá (Bear Market) này vẫn chưa kết thúc và các nhà đầu tư nên sẵn sàng cho những biến cố nếu họ tiếp tục đánh giá thấp tác động của tăng lãi suất. 

Phần lớn các nền kinh tế thế giới đang trải qua tình trạng như nước Mỹ: Lạm phát ở trên mức mục tiêu, buộc ngân hàng trung ương điều chỉnh tăng lãi suất, hy sinh các lợi ích kinh tế. Theo WB, tình trạng lạm phát cao có thể duy trì lâu hơn dự kiến, nền kinh tế toàn cầu sẽ bước vào suy thoái năm 2023 trước khi hồi phục vào năm tiếp theo. 

Lãi suất cao hơn khiến không ít tổ chức vay nợ rơi vào khủng hoảng và việc phục hồi sau đại dịch có thể tạo thêm những nỗi đau. Doanh thu giảm sút, lợi nhuận đi xuống sẽ buộc doanh nghiệp phải thay đổi chiến lược. Các công ty có xu hướng cắt giảm chi phí để bảo vệ biên lợi nhuận khi nền kinh tế tăng trưởng chậm lại, trong đó có biện pháp giảm số lượng nhân viên.